Angststoornissen: Classificatie en Kenmerken

Angststoornissen zijn psychische aandoeningen die gekenmerkt worden door significante angst en vrees. Volgens de DSM-5 worden angststoornissen geclassificeerd op basis van de specifieke aard en triggers van de angst.

Kenmerken van Angststoornissen:

• Fysieke Kenmerken: Overmatig zweten, hartkloppingen, beven, duizeligheid.
• Gedragskenmerken: Vermijdingsgedrag, verhoogde waakzaamheid, rusteloosheid.
• Cognitieve Kenmerken: Aanhoudende zorgen, catastrofale gedachten, concentratieproblemen.

Soorten Angststoornissen:

Medicatie biedt snelle verlichting van acute panieksymptomen en kan effectief zijn op de korte termijn. Echter, voor langdurige verbetering wordt cognitieve gedragstherapie (CGT) aanbevolen, omdat het de onderliggende gedachtepatronen aanpakt die aan paniekstoornissen ten grondslag liggen.

CGT streeft naar het herstructureren van irrationele gedachten en het versterken van copingmechanismen, wat leidt tot duurzame verandering en verbeterde angstbeheersing. Hieronder volgen enkele kerncomponenten van CGT-programma's voor paniekstoornissen.

Fobische Stoornissen

Fobische stoornissen, gecategoriseerd in de DSM-5, omvatten specifieke fobieën, sociale angststoornis (sociale fobie) en agorafobie. Deze stoornissen worden gekenmerkt door een intense en irrationele angstreactie die het dagelijks functioneren kan belemmeren. Hieronder wordt elke stoornis nader toegelicht, evenals de theoretische perspectieven die bijdragen aan ons begrip van deze aandoeningen.

Specifieke Fobie

Bij een specifieke fobie ervaart een persoon een diepgewortelde angst voor specifieke objecten of situaties, zoals hoogtes, dieren, of het zien van bloed. Deze fobieën ontstaan vaak in de kindertijd en kunnen zich voortzetten in de volwassenheid. De levensfase waarin een fobie zich ontwikkelt, kan de prevalentie en ervaring ervan beïnvloeden.

Sociale Angststoornis (Sociale Fobie)

Sociale angststoornis omvat een extreme angst voor sociale interacties of prestatiesituaties waarin men het risico loopt op negatieve beoordeling door anderen. Deze aandoening kan ernstige sociale en beroepsmatige beperkingen veroorzaken.

Agorafobie

Agorafobie wordt gekarakteriseerd door een intense vrees voor situaties waarin men zich gevangen voelt of niet gemakkelijk kan ontsnappen, zoals in open of afgesloten ruimtes, menigten, of het gebruik van openbaar vervoer.

Theoretische Perspectieven op Fobieën

Vanuit het psychodynamische perspectief worden fobieën gezien als een conflict tussen het bewuste en onbewuste, waarbij onbewuste impulsen of verlangens zich manifesteren als een fobische reactie op een veiliger substituut dan het oorspronkelijke angstwekkende object.

Het leerperspectief benadrukt de rol van ervaring bij de ontwikkeling van fobieën, met name via klassieke en operante conditionering. Volgens O. Hobart Mowrer's tweefactormodel worden fobieën aanvankelijk verworven door klassieke conditionering en in stand gehouden door operante conditionering, waarbij vermijdingsgedrag wordt versterkt omdat het de angstige gevoelens vermindert. Voor verdere verkenning van de leertheorieën die ten grondslag liggen aan fobieën, bezoek: Leertheorieën.

Het biologische perspectief focust op genetische predisposities en de gevoeligheid van het individu voor angst, wijzend op een mogelijke erfelijke component van fobieën.

Het cognitieve perspectief kijkt naar de manier waarop mensen denken en informatie verwerken, en hoe overvoorspellingen van gevaar, catastrofale interpretaties en irrationele overtuigingen bijdragen aan het onderhouden van fobische reacties. De rol van hersengebieden zoals de prefrontale cortex en de amygdala bij de verwerking van angst en het reguleren van emoties is cruciaal in dit perspectief.

behandelmethoden

Voor de behandeling van fobische stoornissen zijn verschillende effectieve methoden beschikbaar:

• Geleidelijke Blootstelling: Deze therapie omvat stapsgewijze confrontatie met de fobische stimulus, waardoor de angstreactie geleidelijk afneemt.
• Flooding: Bij deze intensieve aanpak wordt de persoon direct en langdurig blootgesteld aan de fobische stimulus, met als doel de angstrespons te verminderen door gewenning.
• Cognitieve Therapie: Deze benadering richt zich op het identificeren en wijzigen van negatieve denkpatronen en overtuigingen die bijdragen aan de fobie, waardoor de angst wordt verminderd.
• Medicatie: In sommige gevallen kan medicatie, zoals anxiolytica of antidepressiva, worden voorgeschreven om symptomen van fobische stoornissen te verminderen.

Obsessieve-Compulsieve en Verwante Stoornissen

Mensen met OCD ervaren terugkerende obsessies of dwanghandelingen, verstoren hun dagelijkse routine, en kunnen tot wel een uur besteden aan dwangmatige handelingen. Een obsessie is een ongewenste, terugkerende gedachte of drang die niet onderdrukt kan worden, terwijl een compulsie een herhalende gedraging is. Hieronder volgen enkele voorbeelden:

Type Stoornis, Prevalentie, Korte Beschrijving, Kenmerken

Verzamelstoornis

Verzamelstoornis, ook bekend als hoarding disorder, is een psychische aandoening waarbij individuen de drang voelen om overmatige hoeveelheden voorwerpen te bewaren, ongeacht hun werkelijke waarde. Deze stoornis gaat verder dan wat als normaal of redelijk wordt beschouwd, en het verzamelen leidt vaak tot ernstige problemen in het dagelijks functioneren.

De afbeelding is van cashmancentermn.com

Kenmerken:

• Moeite met het wegdoen van voorwerpen, zelfs als ze geen praktische waarde hebben.
• Overvolle leefruimtes, waardoor de normale beweging in huis wordt belemmerd.
• Emotionele gehechtheid aan verzamelde items, ongeacht hun nut.
• Angst voor het verliezen van voorwerpen en de behoefte om ze te bewaren.

Behandeling: De behandeling van verzamelstoornis omvat vaak een combinatie van therapieën, waaronder cognitieve gedragstherapie (CBT) en blootstelling met responspreventie. Het betrekken van familieleden en het opbouwen van een ondersteunend netwerk is ook essentieel voor succesvolle behandeling.